Yumurtalık varisi, erkeklerde yumurtalıklardaki toplardamarların genişleyerek varisleşmesi nedeniyle içerisinde kan birikmesiyle meydana gelen bir rahatsızlıktır. Daha çok 20 yaşlarından sonra oluşum göstererek, hastalığa maruz kalan erkeklerin yarısında kısırlık tespit edilir. İlk defa baba olduktan sonra da ortaya çıkabilen ve kısırlık sorunu yaşayan erkeklerin de sayısı oldukça fazladır. Kısaca özetlemek gerekirse yumurtalık varisi erkeklerde kısırlığa yol açabilen ciddi bir hastalıktır. Yumurtalık varisi %90 civarında sol yumurtalıkta görülür. Sağ yumurtalıkta ya da her iki yumurtalıkta birden de görülme olasılığı vardır. Tek taraflı oluşan yumurtalık varisinin daha sonra diğer yumurtalığı da etkileme olasılığı yüksektir. Sol yumurtalıkta oluşum gösterme nedenleri ise sol yumurtalığın daha yukarıda olması, pozisyon olarak kanı rahat boşaltamaması, sol tarafta basıncın daha yüksek olması ve sol toplardamarların sağ toplardamarlara göre daha uzun olması olarak sayılabilir.

Normal şartlarda yumurtalıklardaki toplardamarlarda, kanın geriye akmasını önleyen kapakçıklar bulunmaktadır. Bu kapakçıklar kanın geriye gitmeden tek bir yöne akmasını sağlar. Kapakçıklarda yaşanan herhangi bir sorun damarlarda kanın geriye doğru basınç yapmasına neden olabilir ve bu nedenle yumurtalık varisi ortaya çıkabilir. Yumurtalık varisi varikosel olarak tanımlanır. Sol tarafta bulunan toplardamarın ana damara boşaldığı yer dik bir yapıdadır. Bu nedenle de kan rahat bir şekilde boşalamaz. Yumurtalık varisinin sol yumurtalıkta görülmesinin sebeplerinden biri de bu durumdur. Yaşanan kan basıncı nedeniyle yumurtalıklarda ağrı oluşabilir.

Yumurtalık varisi bazı hastalarda herhangi bir yakınmaya neden olmayabilir. Hastalık yapılan herhangi bir muayene sonucu tesadüfen tespit edilebilir. Bazı hastalarda ise oldukça belirgin yakınmalar olur. Bu tür hastaların yumurtalıklarında devamlı seyreden sancı şeklinde ağrı görülür, ağrı uzanınca hafifler ya da tamamen geçebilir. Sıcak ortamlarda ya da ayaktayken yumurtalıklardaki damarlar belirgin hale gelir. Hastalık ileri aşamaya ulaştığında ise yumurtalıklar küçülüp daha yumuşak bir hal alabilir.

Yumurtalık varisi için ilk olarak üroloji dalında Uzman bir doktora muayene olmak gerekir. Hastanın vermiş olduğu bilgileri, doktor göz önünde bulundurarak, genişlemiş damarları el ile muayenede tespit edebilir. Bu şekilde tanı konulamamışsa ultrasonografi tanı yöntemi kullanılabilir. Ardından sperm testi ile hastanın sperm hücre yapısı ve sayısı detaylı bir şekilde araştırılır. Bu yöntem ile herhangi bir sorun varsa tespit edilebilir. Bu gibi durumlarda hastanın 4-5 gün cinsel birliktelikten uzak kalması söylenir.

Yumurtalık varisi genellikle cerrahi ile tedavi edilir. Cerrahi, kısırlık problemi yaşayanlarda, sperm üretiminde sorun olanlarda ve yumurtalığı küçülen kişiler için uygun görülür. Hastalık ne kadar erken tanınırsa tedavi o kadar başarılı olur. Varisleşen damarlar cerrahi ile bağlanarak, yumurtalıklarda birikmiş damarlar alınır. Oldukça basit bir cerrahi yöntemidir. Cerrahi lokal anestezi altında yapılır.

Yumurtalık varisi ilerlemiş kişilerde, kasık bölgesinden girilerek cerrahi gerçekleştirilir. Hasta genel anestezi ile tamamen uyutulur. Cerrahiden 3 ay sonra sperm üretimi normal halini almaya başlar. Ameliyattan sonra gelen 5-6. Ayda sperm testi ile hastalığın durumu kontrol edilir. Bu ameliyatın başarı şansı %75 civarındadır. Teknolojik imkânlar sayesinde ameliyat sonrası oluşabilecek komplikasyonlar en aza indirilir. Hastaların büyük kısmı ilk 1-2 yılda baba olabilir.

Yumurtalık varisinden korunmak adına da dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Örneğin yumurtalıkların hareketini kısıtlayan kıyafetlerden kaçınılmalıdır, kot pantolonlar yumurtalık ısısını bozabileceğinden tercih edilmemelidir. Çok uzun saatler ayakta durmak da yumurtalık varisi için bir nedendir.